Orixe: Unicef

Unicef salienta dous aspectos sobre a calidade de vida dos nenos e nenas en España, que resumimos:

• Hai moitos máis nenos e nenas pobres dos que nos correspondería por nivel económico do país.
• 

• Nas últimas tres décadas aínda que a converxencia económica cos demais países da UE ten avanzado visiblemente, un sector dun 30% dos nenos e nenas do españois están sendo discriminados nas políticas públicas xa que para eles non melloraron os ingresos e condicións de vida.

Conclusións e recomendacións do informe

1. España é un dos países da Unión Europea con taxas de risco de pobreza infantil máis altas. En 2019 un de cada tres nenos e nenas no noso país está en risco de pobreza, o que nos colocaba entre os países máis afectados por este problema na Unión Europea antes da pandemia da COVID-19.
O aumento da pobreza infantil durante a crise de 2008 estivo ligado á carencia dunha rede estable e potente de políticas públicas de garantía de rendas que permitisen manter uns niveis mínimos de ingresos cando se producen grandes caídas de rendas como consecuencia do dramático aumento do desemprego e da precariedade laboral durante un longo período de tempo.

2. Os efectos da pandemia sobre as familias pobres con menores poden ser moi negativos. Os primeiros resultados sobre o impacto efectivo do confinamento en España no primeiro trimestre de 2020 apuntan a que o impacto económico foi significativamente maior nos fogares con fillos a cargo que no resto, o que resulta moi preocupante en canto ás consecuencias no medio e longo prazo. Principalmente, polo aumento que pode supor en privación material dos nenos nunha fase crucial do seu desenvolvemento e tamén o alto risco de cronificación destas situacións de pobreza severa a idades moi temperás.

3. É urxente revisar a resposta das políticas públicas, sobre todo aquelas ligadas a axudas monetarias de conciliación familiar que permitan o coidado da infancia en fogares nos que os adultos teñen ingresos laborais moi baixos e alto risco de desemprego como son as familias monoparentais e as familias numerosas. No actual contexto da pandemia da COVID-19, o grave problema sanitario e económico puxo de manifesto grandes desigualdades sociais e riscos moi elevados para os fogares con nenos. As perdas de emprego e de horas de traballo e o consecuente incremento da pobreza e a vulnerabilidade económica únense aos problemas permanentes de moitas familias, que xa antes non tiñan capacidade de aforro nin podían afrontar gastos imprevistos.

4. As medidas de emerxencia adoptadas para dar res-posta ao rápido aumento en as necesidades sociais provocado por a pandemia poden evitar a repetición dalgúns dos efectos máis negativos da crise de 2008 en os fogares con nenos e nenas, especialmente os relacionados coa suspensión de subministracións básicas e o acceso á vivenda. No entanto, hai algúns problemas que reducen o seu efecto positivo, como o atraso nos pagos e o complexo mantemento no tempo de medidas transitorias fronte a problemas estruturais.

5. Existe unha clara relación positiva entre nivel de risco de pobreza infantil e o esforzo económico público de cada país en prestacións familiares. A maior parte dos países con altos niveis de pobreza infantil na Unión Europea son tamén aqueles que realizan un menor esforzo orzamentario nestas transferencias. España ten un nivel de gasto en políticas familiares lonxe da media europea e é menos da metade do gasto que dedican os países con menores taxas de risco de pobreza infantil. Parece claro que as prestacións por fillo en España son moi baixas, a pesar de que en 2019 levou a cabo unha reforma aumentando a súa contía para todos os perceptores e dobrando a daqueles fogares con menores en pobreza severa, con ingresos por baixo dun limiar aínda máis baixo.

6. Aínda que non é fácil trazar un cadro preciso de que instrumentos de política pública son os que conseguen ser os máis virtuosos para reducir a pobreza e a desigualdade, os estudos máis recentes conclúen que as prestacións por fillo a cargo (PFC) condicionadas por baixos ingresos resultan ser máis efectivas para reducir a pobreza infantil que as universais, sobre todo se a súa contía é alta e o limiar de ingresos é medio-alto. Estas medidas, con todo, teñen desvantaxes relevantes, como a maior complexidade da súa posta en marcha por parte da Administración e os maiores custos de control, sobre todo para reducir a fraude en determinados colectivos con prevalencia de ingresos do emprego por conta propia ou do capital, nos que a declaración de ingresos á Administración se diferencie máis dos ingresos reais do fogar.

7. A pandemia si acelerou a resposta a un déficit estrutural, como era a ausencia dunha garantía de rendas común en todo o territorio. O IMV achega a experiencia española á doutros países e pode ter efectos positivos sobre a pobreza dos fogares con nenos. No entanto, no seu desenvolvemento obsérvanse xa algunhas dificultades que poden minguar a súa eficacia, como é a ausencia de acordos explícitos coas CC.AA. para que estas complementen a prestación e non desvíen os recursos cara a outros programas ou a falta de desenvolvemento dos sistemas públicos de xestión das prestacións, que nos primeiros meses causou un tapón moi importante no acceso ao programa. Non hai que esquecer, ademais, que o IMV, como outros programas de garantía de ingresos só alivian parcialmente o problema da insuficiencia de ingresos das familias vulnerables.

8. A redución da pobreza infantil pódese abordar con prestacións focalizadas, como o IMV e unha PFC, e deducións fiscais reembolsables. O deseño específico das políticas que promoven a mellor redistribución de ingresos por tipoloxías familiares e manteñen as taxas de pobreza infantil a niveis baixos é distinto segundo os países e os modelos de Estados do Benestar, aínda que encontramos moitas coincidencias nalgúns aspectos crave. Dos 28 países que compoñen a Unión Europea, 17 contan con prestacións universais por fillo que consisten en transferencias periódicas por menor de idade de diversas contías, que normalmente dependen da idade ou da composición do fogar. Doce deles compleméntanas con deducións fiscais no imposto sobre a renda persoal. Isto é aínda máis común naqueles que só teñen prestacións focalizadas, pois ten o obxectivo de complementar as rendas das familias con fillos que non reciben a prestación por fillo porque o seu nivel de renda supera o limiar de ingresos.

9. Na maioría dos países da nosa contorna a crianza dos nenos e nenas concíbese como unha tarefa compartida polas familias e o Estado, porque parece claro que a supervivencia dos Estados de Benestar hase de fundamentar na solidariedade interxeracional e os traballadores en activo sustentan á poboación que non pode traballar. En consecuencia, os Estados deben proporcionar unha rede de protección fiscal e de transferencias que sexa capaz de garantir o crecemento da poboación e de diminuír a proporción de nenos que crecen en situacións de pobreza. Isto pódese abordar de forma coherente cunha mestura de prestacións focalizadas na pobreza severa, como o IMV e unha PFC. Nos fogares con rendas baixas que non reciben estas prestacións e tampouco tributan no IRPF poderíanse complementar os seus ingresos con deducións fiscais por fillo que fosen reembolsables.

10. A Garantía Infantil europea, que está en estudo e en deseño actualmente, preséntase como unha oportunidade para reducir a pobreza infantil e eliminar a exclusión social en España. Neste proceso, que a Comisión Europea lidera con UNICEF e outros asociados, estudaranse as medidas máis eficaces para esta gran política europea con ánimo de deseñar as mellores e máis eficaces intervencións.

Informe completo de Unicef

https://www.unicef.es/publicacion/como-reducir-la-pobreza-infantil-en-espana