Un estudo revela que a metade das ANPA funcionan con menos de 10 nais e pais colaborando de forma continua e activa

  • No 50% das ANPA participan continua e activamente menos de dez pais ou nais
  • Non chega ao 20% as ANPA que contan con máis de vinte integrantes comprometidos. E o 80% destes integrantes son nais.
  • Como razóns principais desta baixa implicación, as ANPA sinalan a dificultade para implementar horarios compatibles coa vida laboral (60%) e, en xeral, a absoluta precariedade na que se desenvolven (o 50% de ANPAS non dispoñen da mínima dotación estrutural, nin local propio, nin computador, nin teléfono) que esixe un sobresfuerzo a aqueles pais e nais que deciden implicarse.
  • A maioría das ANPAs apostan porque as tarefas escolares ser realicen durante o horario escolar. Case un 35% considera que son excesivas e deberían reducirse. Unha 18% aposta pola súa eliminación total.
  • O estudo está elaborado pola Fad, BBVA e a Comisión Nacional de Cooperación coa UNESCO no marco do proxecto Acción Maxistral (www.accionmagistral.org).

 













A PRECARIEDADE, O DÍA A DÍA DAS AMPAS ESPAÑOLAS

Unha das conclusións fundamentais do estudo é que as AMPAs -practicamente presentes en todos os centros públicos e non tan xeneralizadas nos privado/concertados e, sobre todo, nos privados puros- é que presentan un factor homogeneizador: a precariedade na que se desenvolven en case todos os aspectos.

Sinais claros desta precariedade é o feito de que non chega ao 5% a proporción das AMPAs que conta con algún persoal auxiliar para o desenvolvemento das súas tarefas; e o 50% non dispón da mínima dotación estrutural, nin local propio, nin computador, nin teléfono. Máis da metade non dispón de ningún apoio económico nin material que non sexa o das cotas dos socios e socias, que habitualmente se moven entre dez e vinte euros ao ano (menos do 2% das asociacións teñen cotas de 50 ou máis euros anuais). Do escaso 50% que si recibe algún tipo de apoio, 3 de cada 10 recíbeno do concello e só un 10% da Comunidade Autónoma correspondente.

Esta precariedade maniféstase en practicamente a totalidade das AMPAs e inflúe de forma decisiva na implicación dos pais e nais: dada a precariedade, só as persoas máis activas senten en condicións de asumir un compromiso e, ademais, deben mobilizarse de maneira máis esforzada; este sobresfuerzo contribúe aínda máis a limitar ese núcleo dinamizador.

Outro factor que limita a participación activa e continuada de máis familias nas AMPAs é a non implementación de horarios máis flexibles para compatibilizar coa vida laboral, unha flexibilidade de horarios que consideran fundamental o 60% das AMPAs. Ademais, tamén demandan máis apoio do centro escolar no 49% dos casos.






 

PACTO EDUCATIVO SI. TAREFAS ESCOLARES, NA AULA

Cando as AMPAs son preguntadas pola súa opinión como membros da comunidade educativa hai un punto sobre o que existe unanimidade: o 99,4% das asociacións de pais e nais de alumnos están moi de acordo coas necesidade dun PACTO EDUCATIVO que garanta a estabilidade lexislativa do sistema educativo, á marxe dos cambios de Goberno.

Tamén hai un acordo case unánime (95%) en que a gratuidade debe seguir sendo un alicerce básico do sistema educativo. Apenas unha 5% mostra un acordo medio. Máis morno é o acordo (62,7%) coa afirmación de que o Estado debería ter menos importancia na configuración do currículo educativo. Máis dun 20% mostra acordos medios con esta afirmación e case un 10% móstrase moi en desacordo.

En canto ao tema das TAREFAS ESCOLARES, as respostas das AMPAs apuntan a unha tendencia xeral a manter unha carga de tarefas escolares similar á que existe na actualidade pero realizadas, na súa maioría, na aula durante o horario escolar: o 48,4% das AMPAs consideran que as tarefas deberían realizarse na aula, en horario escolar.

Así mesmo, un 39,8% mantén un acordo medio con respecto á idea de que as tarefas escolares son demasiadas e deberían reducirse. Inmediatamente detrás desta porcentaxe, un 34,8% está totalmente de acordo con que estas deberían reducirse e un 16,8% están en contra. Por último, ao preguntar se habería que eliminar as tarefas escolares da práctica docente, as posturas maioritarias viran en torno ao desacordo con esta proposta (47,8%), seguido de quen mantén un acordo medio (28,6%) e, finalmente, das opinións que si consideran necesaria a súa eliminación (18%).




AS ACTIVIDADES QUE REALIZAN AS ANPA

Case a totalidade das ANPA (96%) participan no consello escolar do centro, pero son moitas menos as que senten que participan en tarefas organizativas fundamentais: na admisión de alumnos (33%), no programa de centro (38%) ou na elección do director/a (39%). En cambio, a participación é máis activa na programación de saídas extraescolares ou nas xornadas de portas abertas (máis do 50%).

En relación coas propias familias, o 60% das asociacións ten actividades de mobilización e información, o 40% desenvolven escolas de pais e nais, e o 34% intervén en procesos de mediación en conflitos. A precariedade citada impide na maioría dos casos a posibilidade de establecer axudas económicas, apoio para materiais, facilitación de libros de texto, etc.

Finalmente, en relación con outras actividades máis abertas, a metade teñen algún tipo de boletín informativo ou de mobilización e un 35% realiza algún tipo de colaboración cos concellos. Unha función moito máis estendida (75%) é a formulación de diversos tipos de reivindicación e peticións de melloras para o centro. Un espazo moi especial destas reivindicacións refírese á queixa dunha cociente profesor-alumno excesivamente elevada ou da insuficiencia no número de docentes de apoio.

Saber máis no informe completo (DESCARGAR)




Ao redor dunha de cada dúas AMPAs depende do impulso de menos de dez pais e nais e só un 20% contan con máis de vinte integrantes activistas. Oitenta de cada cen desas persoas activistas son nais.

Este é un dos principais achados da investigación “As ANPA no sistema escolar español: como son, que necesitan e en que cren” presentada hoxe en rolda de prensa polo director global de Negocio Responsable de BBVA, Antoni Ballabriga; o vicepresidente da FAD, Ignacio Calderón; e a directora técnica da FAD, Eulalia Alemany.

O vicepresidente da Fad, Ignacio Calderón, afirmou que “a familia é un vértice indispensable no triángulo da comunidade educativa. E as AMPAS unha das ferramentas máis eficaces, se non a que máis, para facer real esa capacidade de intervención dos pais e nais sobre a realidade escolar”. Na súa opinión, debemos “habilitar os mecanismos que fagan posible que as familias sintan e exerzan unha maior influencia na vida escolar dos seus fillos. Só desde a colaboración e o entendemento lograremos alcanzar como sociedade unha comunidade educativa sa, proactiva, áxil e preparada para facer fronte aos retos do futuro”.

Pola súa banda, Antoni Ballabriga, director global de Negocio Responsable de BBVA, destacou que “en BBVA queremos ser un motor de oportunidades para as persoas e conseguir un impacto positivo nas súas vidas. E, sen ningunha dúbida, a educación é unha das pancas máis importantes para logralo. Así o entendemos no Banco e por iso o apoio a educación é un eixo nuclear da nosa responsabilidade corporativa”.

Así mesmo, Ballabriga destacou a importancia do papel das familias na educación: “A responsabilidade de educar aos nosos fillos é unha tarefa de todos. E moi especialmente das familias. E é que o ámbito familiar é determinante para garantir o éxito do proceso educativo e, por tanto, o progreso das persoas e da sociedade no seu conxunto”.

O estudo -elaborado a partir dunha enquisa realizada a unha mostra representativa de 161 ANPA que representan a máis de 21.000 familias de toda España- analiza a realidade complexa das ANPA en España. O obxectivo é servir de primeira prospección –non existe practicamente bibliografía respecto diso- acerca das dificultades, retos e forma de funcionamento das Asociacións de Nais e Pais (ANPA), a ferramenta que posibilita que as familias poidan ter un papel relevante na vida escolar.

 

EDUCACIÓN EN VALORES, A MATERIA PENDENTE

No que se refire á educación en valores, unha maioría de AMPAs recoñece a súa importancia e a necesidade de darlle un maior espazo no sistema educativo, así como que se trata dunha responsabilidade compartida pola comunidade educativa, non unha cuestión que dependa exclusivamente das familias.

Un 53,4% está moi de acordo con que a educación en valores ten moi pouco espazo no sistema educativo actual e pouco máis dun 8% está totalmente en desacordo con esta afirmación. Un 65% está totalmente en desacordo con que a educación en valores sexa só responsabilidade das familias, fronte a un 6% que apoia completamente esta afirmación.

Opinións máis divididas atopamos ao preguntar sobre se o tratamento da educación en valores depende fundamentalmente da iniciativa particular do profesorado: un 34% está totalmente de acordo coa afirmación, fronte a un 30% que mostra acordos medios e un 28% que non está en absoluto de acordo.

Case un 60% está completamente de acordo coa necesidade dunha materia específica de educación en valores; un 11% sostén a opinión contraria.